Skutki izolacji w pandemii dla dzieci i młodzieży
Od ponad roku naszymi towarzyszami są niepokój, stres oraz ciągłe zmiany i informacyjny chaos. My dorośli mamy problem, by odnaleźć się w nowej rzeczywistości, a jak mają poradzić sobie z tą sytuacją dzieci?
Prawidłowy rozwój społeczny u dzieci i młodzieży jest ściśle związany z rozwojem emocjonalnym, kształtującym się już od najmłodszych lat. Relacje społeczne odgrywają istotną rolę w życiu młodego człowieka – są źródłem wsparcia, zrozumienia i dobrego samopoczucia. Uczestnictwo w życiu społecznym i kontakty z rówieśnikami sprzyjają zdrowemu rozwojowi, chronią m.in. przed stresem emocjonalnym i osłabieniem funkcji poznawczych, rozwijają kluczowe kompetencje społeczne. Idąc tym tropem, ograniczenie kontaktów i izolacja epidemiologiczna wpływają negatywnie na samopoczucie psychofizyczne dzieci i młodzieży. Odczuwanie długotrwałego stresu i negatywnych emocji może skutkować:
- uczuciem smutku, strachu, złości,
- zmianą zainteresowań, brakiem energii i pragnień,
- trudnościami w koncentracji i podejmowaniu decyzji,
- bezsennością,
- zmniejszeniem apetytu lub jego brakiem,
- pogorszeniem ogólnego stanu zdrowia psychicznego,
- pojawianiem się objawów fizycznego bólu: głowy, bólu innych części ciała, problemy
- żołądkowe,
- zaburzeniami depresyjnymi,
- zaburzeniami lękowymi.
Fundacja Dajemy Dzieciom Siłę we wrześniu przeprowadziła badanie wśród nastolatków, pytając o to, jak znoszą pandemię. Jedna trzecia dzieci w wieku 13-17 lat określiła swój stan psychiczny jako zły.
Psycholog i psychoterapeuta Pani Dorota Minta mówi:
„Psychologowie mówią, że po pandemii koronawirusa czeka nas pandemia depresji, zwłaszcza u nastolatków. Ponieważ, wbrew pozorom, zdalna nauka i wstrzymanie się od kontaktów z rówieśnikami jest łatwiejsze dla małego dziecka niż dla nastolatka. Z nastolatkami jest dramat, bo kiedy się ma naście lat bycie z rówieśnikami jest najważniejsze. Nam, dorosłym, się wydaje, że te dzieci żyją tylko w sieci. Owszem, tak, siadają w parku z telefonem, ale razem. Oni nie są tyko w Internecie, oni też rozmawiają. Dlatego teraz odczuwają najbardziej brak kontaktu z rówieśnikami. Rodziców powinna zaniepokoić każda zmiana dotychczasowego zachowania dziecka, jeśli zaczyna inaczej jeść, jest smutniejsze, nie odzywa się, jeszcze więcej czasu spędza samotnie w pokoju, jest opryskliwe, rozdrażnione, smutne. To oznacza, że trzeba szukać fachowej pomocy.”
Samotność, niepokój, niepewność oraz wymuszone sytuacją kryzysową nauczanie zdalne, przyczynia się także do nadmiernego korzystania z nowych technologii. Aż 57% dzieci w wieku 7-12 lat zwiększyło czas korzystania z Internetu w okresie pandemii i była to aktywność niezwiązana z nauką zdalną, ale dla rozrywki i przyjemności. Kompulsywne korzystanie z gier komputerowych, niekontrolowane życie w mediach społecznościowych, stałe surfowanie po Internecie czy absorbujące aplikacje na telefonie – to wszystko wciąga dzieci i młodzież w nałóg.
Okres izolacji oraz obostrzenia przyczyniły się do gwałtownego spadku aktywności fizycznej z jednocześnie częściej popełnianymi błędami żywieniowymi. Taki długotrwały stan skutkuje ryzykiem nadwagi lub otyłości.
Następstw pandemii jest wiele, nasuwa się zatem pytanie jak możemy im zapobiegać, albo minimalizować ich występowanie w życiu naszych bliskich.
Jak dbać o dzieci i młodzież w czasie pandemii?
Warto wprowadzić do codzienności następujące praktyki:
- Rozmawiajmy z dziećmi o ich emocjach i lękach. Rozmowa pomaga rozładować napięcie oraz stres, sprawia, że dzieci czują się usłyszane i zrozumiane, a jednocześnie pokazuje, że potrzeby naszych pociech są dla nas ważne.
- Zachowajmy codzienną rutynę, niech plan dnia będzie określony i przewidywalny, zwłaszcza pory posiłków, godziny snu, czas nauki i zabawy.
- Zadbajmy o regularną aktywność fizyczną, to może być wspólny spacer, zabawa na świeżym powietrzu, jazda na rowerze, bieganie. Możliwości jest wiele, a każda z nich sprawi, że w organizmie wytworzą się hormony szczęścia – endorfiny, które pomogą nam obniżyć poziom odczuwanego stresu.
- Umożliwiajmy pociechom kontakt z przyjaciółmi, nie tylko poprzez komunikatory.
- Ograniczajmy czas ekranowy (spędzony przy komputerze, telewizorze lub z telefonem). Dobrą praktyką jest wspólna dla całej rodziny przerwa od urządzeń elektronicznych.
- Angażujmy dzieci w obowiązki domowe oraz wsparcie potrzebujących. Pomoc innym ma pozytywny wpływ na nasze samopoczucie, zastanówmy się zatem wspólnie czy znamy osoby potrzebujące pomocy np. z wyprowadzaniem psa lub zrobieniem zakupów.
- Zadbajmy o odpowiednią ilość snu.
- Wprowadźmy zdrową, zrównoważoną dietę – dzięki temu zapobiegniemy nadwadze i otyłości oraz zapewnimy organizmowi odpowiednie składniki odżywcze.
- Spędzajmy czas wspólnie, to odpowiedni moment, aby zadbać o nasze relacje.
W obecnych czasach, pełnych zmienności, niepewności, samotności oraz ciągłego stresu, pocieszającym jest, że bezpieczne środowisko rodzinne, które potrafi otoczyć dziecko troskliwą opieką, zrozumieniem i akceptacją jest jednym z czynników chroniących przed zaburzeniami psychicznymi. Należy jednak pamiętać, że dzieci i młodzież stoją przed wielkimi wyzwaniami, dlatego rodzice powinni być wrażliwi na wszelkie zmiany, które pojawią się w ich funkcjonowaniu np. trudności ze snem, przygnębienie, małomówność, zmiany apetytu, rozdrażnienie, częste pogrążanie się w samotności, utrata zainteresowań. Takie zachowania powinny rodziców zaniepokoić oraz skłonić do poszukiwania fachowej pomocy.
Oprac. mgr Agnieszka Bartkowiak
mgr Anna Rejent
Źródła:
- Ministerstwo Zdrowia – Jak dbać o dziecko w czasie pandemii
- Co niesie ze sobą pandemia – skutki izolacji dzieci
- Ukryte koszty pandemii, czyli co lockdown robi z dziećmi
- Dorota Mielcarek Czy i jak rozmawiać z dziećmi o sytuacji kryzysowej, która dotyka nas wszystkich
- Fundacja Dajemy Dzieciom Siłę, Negatywne doświadczenia młodzieży w trakcie pandemii. Raport z badań ilościowych.